Brahms en de kleur donkerrood van een volrijpe Bordeaux met heel veel flavours en een intense afdronk gaan voor mij hand in hand.
Ik vind zijn muziek geweldig, hij staat in mijn top vijf van favoriete componisten! Bovendien deel ik met Brahms en Tsjaikovski mijn geboortedatum, zeven mei, ik verkeer in goed gezelschap.

Pianoles

Johannes Brahms (1833 1897) is geboren in Hamburg en zette al gauw zijn zinnen op de piano, alhoewel zijn vader hem graag  een orkestinstrument had horen spelen.
Brahms deed zijn eigen zin en dat waardeer ik zeer. Hij ging op pianoles en speelde als dertienjarige al dansmuziek in de kroegen van Hamburg. Hij kon op die manier een beetje geld verdienen en het gezin ondersteunen. 

Composities

Hij bleef pianolessen volgen maar ging ook al gauw componeren. In 1851 componeerde hij zijn Scherzo opus 4 en begon hij aan zijn pianosonates.
Hij werd een uitstekend pianist en via zijn contacten met andere musici, met name Joseph Joachim, durfde hij het aan om in 1853 aan te kloppen op de deur van de Schumanns in Düsseldorf met onder zijn arm zijn composities.

De Schumanns 

Hij speelde zijn Scherzo en pianosonates voor aan de Schumanns. Robert was een gerenommeerde componist en Clara de bekendste concertpianiste van Europa in haar tijd.
Robert en Clara waren direct verrukt van de jonge, levenslustige en knappe Brahms en zijn muziek.
Schumann schrijft direct een artikel in de Neue Zeitschrift für Musik waarin hij zo’n beetje Brahms de hemel in prijst.
Brahms is vereerd maar voelt hierdoor ook de druk op zijn schouders rusten.

Vriendschap

Er ontstaat een hechte vriendschap tussen de drie.
Wanneer Schumann na een zelfmoordpoging moet worden opgenomen in een kliniek in Endenich, zoekt Brahms hem verschillende keren op.
Ook helpt hij Clara met het runnen van het kinderrijke gezin en geeft hij Clara’ s leerlingen pianoles wanneer zij het even niet trekt.

liefde

Wij mogen wel zeggen dat er een intense band ontstaat tussen Brahms en Clara. Hij schrijft haar op  vijftien december 1854:’’ Ik zou bij God willen dat ik vandaag, in plaats van in deze brief te schrijven, bij je kon zijn om met mijn eigen mond te zeggen dat ik sterf van liefde voor je. Tranen beletten mij meer te zeggen’’. Zij heeft ongetwijfeld ook aantrekkingskracht gevoeld voor de veertien jaar jongere enthousiaste man, maar moedigde de liefde niet aan, bang voor geroddel en bovendien was zij  Robert gewidmet.

Met Robert gaat het ondertussen steeds slechter en hij overlijdt in 1856. Beide zijn intens verdrietig, de weg is vrij, maar meer dan een vriendschap laat in ieder geval Clara niet toe. Brahms is ontredderd. Clara zal altijd zijn grote liefde blijven, hij zal zijn hart nooit meer echt open kunnen stellen voor een andere vrouw. Hoe romantisch is dit? Dat doen we nu toch echt anders! En dan Clara …Zij schrijft als zij de werken van Brahms speelt:’’ Vele anderen zullen het misschien beter begrijpen en er over spreken, maar niemand voelt het beter dan ik, mijn diepste en tederste vezels vibreren bij zijn muziek’’.  Een leven lang vriendschap en vele brieven over en weer, deze brieven zijn gebundeld en van noten voorzien door Joop van Velzen.

Sehnsucht

Dit alles hoor ik terug in de muziek van Brahms. De melancholie, tederheid en warmte en vooral in zijn vroege werken de uitbundigheid. (luister bijvoorbeeld naar het Scherzo uit zijn derde pianosonate, in mijn workshop pianomuziek Van Bach tot Einaudi  ga ik dieper in op de pianowerken van Brahms). Bij een onvervulde liefde blijft er altijd het verlangen. Is ook de dood van Euredice niet onomkeerbaar, juist om het heimelijke verlangen van Orpheus te vergroten en haar zo mooier te kunnen maken en in zijn muziek te kunnen bezingen en vereeuwigen? Brahms schreef zijn zes pianowerken opus 118 voor Clara. In Het tweede stuk genaamd Andante Teneramente horen we Orpheus zingen!

 

Analyse

De A majeur toonsoort zou je in dit tedere melancholische stuk misschien niet verwachten.
Brahms heeft er geen moeite mee direct de sfeer te schetsen van een terugkijken op iets teders, iets wat was, of niet helemaal was, niet meer is of nog steeds is?
Het stuk is gecomponeerd in een ABA vorm. In het prachtige B gedeelte moduleert het naar fis mineur.
Hier horen wij een melodie in de rechterhand met een tegenmelodie in de linkerhand. Dan volgt in een langzamer tempo een koraal, waarna het B gedeelte terugkeert, maar nu gepassioneerder naar de climax.
Daarna keert het A gedeelte weer terug. Dit prachtige stuk kun je binnenkort live horen op mijn huisconcert.

Qui moi j’aime Brahms!